OFICJALNY SERWIS DOLNEGO ŚLĄSKA

Wrocławski kandydat do Nagrody Nobla z medycyny

Ludwik Hirszfeld był pionierem wrocławskiej nauki i pierwszym dziekanem wydziału lekarskiego w powojennym Wrocławiu. Do jego najważniejszych osiągnięć należy praca nad grupami krwi i odkrycie przyczyny konfliktu serologicznego. Był kandydatem do Nagrody Nobla z medycyny

Urodził się w Warszawie 5 sierpnia 1884 roku. Studiował medycynę w Würzburgu i Berlinie. Uzyskał doktorat za pracę na temat aglutynacji, habilitację zaś (w wieku 30 lat) za pracę nad związkiem zjawisk odpornościowych i krzepliwości krwi. Pracował w Instytucie Badań Raka w Heidelbergu oraz w Zakładzie Higieny uniwersytetu w Zurychu. W czasie I wojny światowej uczestniczył w zwalczaniu epidemii tyfusu plamistego w Serbii oraz uczestniczył w organizowaniu tamtejszej służby zdrowia.

Po powrocie do Polski, od 1920 pracował w Państwowym Zakładzie Badania Surowic w Warszawie, włączonym później do współtworzonego przez niego Państwowego Zakładu Higieny (PZH). W latach 1924–1925 był dyrektorem Zakładu. W latach 1924–1939 kierował PZH.

Od 1924 był profesorem Wolnej Wszechnicy Polskiej. W 1926 habilitował się po raz drugi na Uniwersytecie Warszawskim jako bakteriolog i immunolog. Od 1930 członek czynny Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W 1931 roku został profesorem. W latach 1931–1935 oraz 1947–1952 był prezesem Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów i Epidemiologów.

Podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 zorganizował w mieście ośrodek przetaczania krwi. Został zmuszony do zamieszkania w getcie warszawskim. Prowadził tam wykłady, pracował naukowo, a także – dzięki szczepionce przekazanej przez prof. Rudolfa Weigla ze Lwowa, nielegalnie przemyconej do getta – leczył chorych na tyfus plamisty. W lipcu 1942 dzięki pomocy rodziny Potockich uciekł z getta na stronę aryjską (wyjście w przebraniu z grupą robotników pracujących poza murami). Przez pewien okres ukrywał się pod zmienionym nazwiskiem (z żoną i córką) w domu przedwojennej koleżanki, Laury z Przedpełskich Kenigowej, żony Mariana Keniga, a później w Wiślicy, w Starej Miłośnie k. Warszawy, u gospodarza Stanisława Kaflika w Klembowie koło Tłuszcza i w innych miejscach. Udawał urzędnika-dezynfektora, zmęczonego starszego pana, który pomaga żonie w zajęciach gospodarskich. W tym okresie analizował statystykę lekarską, pisał podręcznik immunologii, czytał dzieła Shakespeare’a w oryginale. W 1943 roku (po śmierci córki) spisał swoją autobiografię, która ukazała się w roku 1946 pt. „Historia jednego życia”.

Po wyzwoleniu Lublina w 1944 brał udział w tworzeniu Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. W 1945 przeniósł się do Wrocławia i podjął pracę na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Wrocławskiego (był pierwszym dziekanem tego wydziału).

Przez lata zakładano nawet, że profesor wygłosił pierwszy historyczny wykład inaugurujący działalność Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu. Jednak jak zapewnia badaczka Kamila Jasińska było to trochę inaczej: ”Choć przez kilkadziesiąt lat obowiązywała w środowisku akademickim opinia, że tego dnia odbył się także wykład prof. Ludwika Hirszfelda, to z całą pewnością można stwierdzić, iż było to przekonanie błędne. Pierwszy wykład prof. Hirszfelda, wygłoszony dla członków Straży Akademickiej w tym przyszłych studentów medycyny, odbył się nieco wcześniej – 6 września 1945 r. – kiedy wrocławskie uczelnie jeszcze formalnie nie istniały, bowiem powołujący je do życia dekret z 24 sierpnia 1945 r. wchodził w życie dopiero 19 września 1945 r. Wykładu tego nie można zatem uznać za wykład inauguracyjny, lecz za pierwszy w powojennym Wrocławiu wykład o charakterze akademickim”.

W 1952 roku utworzył we Wrocławiu Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN (nazwany później jego imieniem) i został jego pierwszym dyrektorem. Zorganizował również we Wrocławiu Ośrodek Badań Patologii Ciąży.

W 1952 został członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk i wszedł w skład jej prezydium.

Do jego najważniejszych osiągnięć naukowych należy praca nad grupami krwi. Prowadził ją w latach 1907–1911 wraz z Emilem von Dungernem w Zurychu. Odkrył wówczas prawa dziedziczenia grupy krwi (które zastosował do celów dochodzenia ojcostwa) i wprowadził oznaczenie grup krwi jako 0, A, B i AB, przyjęte na całym świecie w 1928. Oznaczył również czynnik Rh i odkrył przyczynę konfliktu serologicznego, co uratowało życie wielu noworodkom.

W 1950 r. był nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny za wyjaśnienie zagadki zjawiska konfliktu serologicznego między matką a płodem.

Zmarł 7 marca 1954 roku i pochowany został na cmentarzu św. Wawrzyńca we Wrocławiu

Za Wikipedia i Kamila Jasińska „ Tak to się zaczęło… O lwowskich początkach akademickiego Wrocławia”

Ostatnie artykuły

Skip to content